Mikrobiologia – wykłady, ćwiczenia i seminaria dla studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego, kierunek Farmacja

**Tematyka wykładów:

Mikrobiologia ogólna

1. Historia mikrobiologii, podstawy taksonomii bakterii

2. Organizmy eukariotyczne a prokariotyczne

3. Budowa komórki bakteryjnej, formy wegetatywne i przetrwalnikowe, formy planktonowe i biofilm

4. Biochemia drobnoustrojów oraz ich materiał genetyczny

Mikrobiologia lekarska

5. Rodzaje bakterii istotnych klinicznie – charakterystyka, choroby, leczenie

6. Czynniki i mechanizmy chorobotwórczości

7. Antybiotyki i chemioterapeutyki przeciwdrobnoustrojowe - podział, przykłady związków, mechanizm działania, mechanizmy oporności

8. Zakażenia szpitalne i odlekowe

9. Rodzaje grzybów istotnych klinicznie – charakterystyka, choroby, leczenie

10. Wirusy chorobotwórcze – charakterystyka, choroby, leczenie, oraz bakteriofagi

11. Surowice i szczepionki; program szczepień ochronnych

12. Probiotyki i prebiotyki

Mikrobiologia farmaceutyczna

13. Europejskie i krajowe instytucje związane z opracowywaniem i dopuszczaniem leków do obrotu, Farmakopea

14. Dobra Praktyka Wytwarzania leków jałowych oraz niejałowych – aspekty mikrobiologiczne, ograniczanie skażenia

15. Metody sterylizacji i ich kontrola

16.Higiena produkcji - dezynfekcja i antyseptyka – zakres, związki czynne, metody badania preparatów, PN i EN

17. Wymagania farmakopealne dotyczące mikrobiologicznych metod badania produktów leczniczych i ich kategoryzacja

18. Woda do celów farmaceutycznych

19. Klasyczne i alternatywne farmakopealne metody mikrobiologiczne

**Tematyka ćwiczeń i seminariów:

Podstawowa metodyka pracy stosowana w mikrobiologii. Metody hodowli i diagnostyki drobnoustrojów z wykorzystaniem metod klasycznych i nowoczesnych. Najważniejsze grupy drobnoustrojów chorobotwórczych dla ludzi i zwierząt - metody izolacji i identyfikacji. Oznaczanie wrażliwości drobnoustrojów na środki przeciwbakteryjne. Wykrywanie podstawowych mechanizmów oporności na antybiotyki. Wykorzystanie drobnoustrojów w biotechnologii - produkcja leków, surowic i szczepionek. Metody biologii molekularnej wykorzystywane w diagnostyce mikrobiologicznej i epidemiologii. Mikrobiologia farmaceutyczna - metody badania środków dezynfekcyjnych, kontrola jałowości i czystości mikrobiologicznej leków, wykrywanie endotoksyn bakteryjnych, ilościowe oznaczanie witamin i aminokwasów.

Diagnostyka Mikrobiologiczna – wykłady, ćwiczenia i seminaria dla studentów III roku Oddziału Analityki Medycznej Wydziału Farmaceutycznego

**Tematyka wykładów:

1. Mikrobiologia, jej przedmiot badań i kierunki, systematyka i taksonomia drobnoustrojów,
2. Występowanie i znaczenie drobnoustrojów, współżycie z innymi organizmami,
3. Morfologia komórek, budowa i funkcjonowanie struktur komórkowych, fizjologia bakterii i metabolizm,
4. Rozwój populacji drobnoustrojów,
5. Genetyka bakterii: organizacja i funkcja materiału genetycznego, pozachromosomalne elementy genomu, wymiana materiału genetycznego rekombinacja materiału genetycznego, selekcja, bakteriofagi,
6. Szczepionki, szczepienia ochronne, stosowane w medycynie preparaty przeciwciał,
7. Wirusologia: charakterystyka wirusów, ich systematyka i replikacja, metody badań wirusów, przegląd najważniejszych wirusów chorobotwórczych dla ludzi, chemioterapia zakażeń wirusowych,
8. Przekazywane encefalopatie gąbczaste (TSE) – priony i choroby prionowe,
9. Antybiotyki i chemioterapeutyki –główne grupy leków przeciwbakteryjnych i przeciwgrzybicznych ze szczególnym uwzględnieniem ich mechanizmów działania i oporności drobnoustrojów
10. Podstawowe zasady chemioterapii,
11. Chorobotwórcze bakterie nie omawiane na ćwiczeniach.

W ramach zajęć odbywają się ćwiczenia praktyczne i seminaria:

1. Mikrobiologia ogólna i metody pracy mikrobiologicznej, BHP w pracowni mikrobiologicznej,
2. Metody genetyczne w diagnostyce bakterii,
3. Mikrobiologia lekarska – głównie gronkowce, paciorkowce, pałeczki Gram- fermentujące i niefermentujące, grzyby chorobotwórcze, beztlenowce,
4. Mikrobiologiczne badanie materiałów klinicznych – każdy student wykonuje identyfikację drobnoustrojów (wraz z antybiogramem) znajdujących się w dwóch różnych materiałach pobranych od chorych.

Molekularne podstawy biotechnologii – wykłady, ćwiczenia i seminaria dla studentów Fakultatywnego Bloku Specjalnościowego „Farmacja przemysłowa i biotechnologia farmaceutyczna” IV roku Wydziału Farmaceutycznego (wspólnie z Katedrą i Zakładem Biochemii i Chemii Klinicznej)

Mikroorganizmy w biotechnologii – wykłady, ćwiczenia i seminaria dla studentów Fakultatywnego Bloku Specjalnościowego „Farmacja przemysłowa i biotechnologia farmaceutyczna” IV roku Wydziału Farmaceutycznego

Molekularne podstawy biotechnologii i Mikroorganizmy w biotechnologii

A. Strategia konstrukcji rekombinowanych szczepów bakteryjnych i drożdżowych dla potrzeb biotechnologii. - Klonowanie genów eukariotycznych w wektorze plazmidowym. Weryfikacja poprawności rekombinacji - izolacje plazmidowego DNA, trawienie enzymami restrykcyjnymi i amplifikacje PCR. Analiza stabilności segregacyjnej i strukturalnej wektorów i plazmidów rekombinowanych. Poszukiwano produktów białkowych w żelach poliakrylamidowych barwionych Coomasie Blue. Wykrywano aktywność sklonowanych genów streptokinazy i streptodornazy w testach szalkowych i w żelach poliakryloamidowych.

B. Grupy drobnoustrojów ważnych w biotechnologii - Bacillus - Escherichia coli i inne enterobakterie - promieniowce - grzyby - bakterie fermentacji mlekowej (LAB)C. Mikroorganizmy jako źródło odczynników w biotechnologii i genetyce molekularnejD. Nowoczesne szczepionki otrzymywane metodami biotechnologii

Mikrobiologia - ćwiczenia dla studentów studiów stacjonarnych i niestacjonarnych Wydziału Ekologii Wyższej Szkoły Ekologii i Zarządzania w Warszawie (na podstawie umowy WSE-AM)

**Program dla studentów dziennych:                                                           

Treść zajęć laboratoryjnych:

• Bakterie i grzyby występujące w środowisku.
• Metody hodowli drobnoustrojów.
• Izolacja bakterii i grzybów z wody, gleby oraz powietrza.
• Identyfikacja ziarenkowców Gram-dodatnich.
• Identyfikacja pałeczek Gram-ujemnych.
• Fenotypowe różnicowanie szczepów w obrębie gatunku.
• Analiza wzorów plazmidowych – genotypowa metoda różnicowania szczepów w obrębie gatunku. 
• Wykorzystanie bakterii oraz grzybów w ekologicznych technologiach przemysłowych - określanie zdolności bakterii do wytwarzania enzymów ksylanolitycznych mających zastosowanie w procesie wybielania pulpy drzewnej w przemyśle celulozowo-papierniczym.  

**Program dla studentów zaocznych:

Treść zajęć laboratoryjnych:

• Bakterie i grzyby występujące w środowisku.
• Metody hodowli drobnoustrojów.
• Izolacja bakterii i grzybów z wody, gleby oraz powietrza.
• Identyfikacja ziarenkowców Gram-dodatnich.
• Identyfikacja pałeczek Gram-ujemnych.
• Fenotypowe różnicowanie szczepów w obrębie gatunku.
• Wykorzystanie bakterii oraz grzybów w ekologicznych technologiach przemysłowych - określanie zdolności bakterii do wytwarzania enzymów ksylanolitycznych mających zastosowanie w procesie wybielania pulpy drzewnej w przemyśle celulozowo-papierniczym.

Materiały dydaktyczne dla studiów stacjonarnych i i niestacjonarnych
a) podstawowe:

1. Kunicki-Goldfinger W.J.H.: Życie bakterii. [red.] Baj J., Markiewicz Z. Wyd. nowe (VII zmienione), dodruk. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
2. Błaszczyk M.K.: Mikroorganizmy w ochronie środowiska. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
3. Salyers A.A., Witt D.D.: Mikrobiologia. Różnorodność, chorobotwórczość i środowisko. [red.] Markiewicz Z. Wyd. I dodruk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
4. Szewczyk E.M. [red.]: Diagnostyka bakteriologiczna. Wyd. I dodruk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.

b) uzupełniające:

1. Maciąg I.E., Starościak B.J. [red.] Mikrobiologia praktyczna. Materiały do ćwiczeń dla studentów Wydziału Farmaceutycznego i Oddziału Analityki Medycznej. Oficyna Wydawnicza AM w Warszawie. Warszawa 2007.
2. Singelton P.: Bakterie w biologii, biotechnologii i medycynie. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2000.
3. Schlegel H.G.: Mikrobiologia  ogólna. Wyd. II popr. dodruk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
4. Nicklin J., Graeme-Cook K., Killington R.: Mikrobiologia. Krótkie wykłady. [red.] Markiewicz Z. Wyd. II popr. i unowocześnione, dodruk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.